باغات خراسان جنوبی با چالش‌های جدی از سوی آفات و بیماری‌ها مواجه هستند. مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان، وضعیت عمومی باغات را تحت تأثیر شدید عوامل طبیعی و مدیریتی دانست و نسبت به گسترش آفات چوبخوار و بیماری زنگ زرشک هشدار داد.
طغیان آفات در باغات ضعیف و رویکردهای مبارزه
وحید ضیائیان احمدی، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی، با اشاره به شرایط نگران‌کننده برخی باغات استان، اعلام کرد: “در باغاتی که از نظر مدیریتی ضعیف‌تر هستند، شاهد طغیان جمعیت آفات چوبخوار، کنه، پسیل و سنک هستیم. این موضوع در سال جاری نسبت به سال‌های گذشته شدت بیشتری یافته است.”
او توضیح داد که مبارزه با آفات در استان تابع دو رویکرد عمومی و اختصاصی است. در مورد آفات عمومی مانند ملخ‌ها، تمام هزینه‌های مبارزه بر عهده دولت است. اما در آفات اختصاصی، مثل پسیل پسته یا مگس عناب، نقش دولت بیشتر نظارتی، آموزشی و هدایت‌گرانه است.
احمدی همچنین به وجود آفات ویژه در محصولات خاص اشاره کرد: “به عنوان نمونه، پسیل مهم‌ترین آفت پسته و مگس عناب مهم‌ترین تهدید برای درختان عناب است. همچنین درختان زرشک با بیماری‌هایی مانند زنگ زرشک و آفات چوبخوار مواجه‌اند.”
شبکه‌های مراقبت و پیش‌آگاهی فعال
مدیر حفظ نباتات خراسان جنوبی از فعالیت شبکه‌های مراقبت و پیش‌آگاهی در تمام شهرستان‌ها خبر داد. در کنار این شبکه‌ها، شش ایستگاه الگویی و پیش‌آگاهی در سطح استان برای بررسی مراحل نموی آفات و تعیین زمان دقیق مبارزه فعال هستند. نتایج این رصدها برای اطلاع‌رسانی به موقع به کشاورزان استفاده می‌شود.
وی درباره ابزارهای مورد استفاده در ردیابی گفت: “در مورد آفات درشت، ردیابی چشمی و مشاهده‌ای انجام می‌شود، اما برای آفات ریز یا عوامل بیماری‌زای ویروسی، قارچی و باکتریایی نیاز به نمونه‌برداری و آزمایشگاه است. خوشبختانه آزمایشگاه مجهز تشخیص بیماری‌های گیاهی در استان فعال بوده و خدمات لازم را ارائه می‌دهد.”
احمدی در بخش دیگری از سخنان خود به استفاده از انواع تله‌ها برای ردیابی آفات اشاره کرد و گفت: “در تمام شهرستان‌های استان، خصوصاً مناطق هم‌مرز با افغانستان، انواع تله‌های فرمونی، نوری و کارت‌های رنگی برای کنترل آفات قرنطینه‌ای نصب شده‌اند. تله‌های فرمونی به طور خاص در کنترل مگس میوه و پروانه‌های شپشک‌ها مؤثر بوده‌اند.” او افزود که کارت‌های رنگی زرد و آبی بیشتر برای جذب حشرات مکنده به کار می‌روند و تله‌های نوری نیز برای جلب پروانه‌ها، سوسک‌ها، مگس‌ها و زنجره‌ها کاربرد دارند.
برنامه‌های سم‌پاشی و آموزش کشاورزان
مدیر حفظ نباتات درباره برنامه سم‌پاشی گفت: “بیشترین عملیات سم‌پاشی در شش ماهه اول سال انجام می‌شود. این عملیات بر اساس گزارش‌های دقیق ردیابی و پس از رسیدن آفت به آستانه خسارت اقتصادی صورت می‌گیرد. توصیه‌های لازم درباره نوع، دز و نحوه سم‌پاشی نیز به باغداران ارائه می‌شود.”
احمدی از برگزاری کارگاه‌های آموزشی متناسب با فصل ظهور آفات خبر داد و تأکید کرد: “آگاه‌سازی کشاورزان از اصول مدیریت تلفیقی آفات (IPM)، نقش مهمی در کاهش خسارت‌ها دارد. مشارکت باغداران در مراحل مختلف پایش و کنترل آفات، یکی از ارکان موفقیت در برنامه‌های جهاد کشاورزی است.”
چالش‌ها و راهکارهای آینده
وی در پایان مهم‌ترین چالش‌ها را کمبود نیروی انسانی متخصص و کمبود منابع مالی عنوان کرد و گفت که برنامه‌هایی برای جذب نیرو، افزایش اعتبارات و ارتقای زیرساخت‌های پایش آفات در دستور کار دارند. او تأکید کرد: “با وجود خشکسالی و تغییرات اقلیمی، باید از تمام ظرفیت‌های علمی و فنی برای حفاظت از باغات بهره گرفت.”
این اقدامات همه‌جانبه، برای حفاظت از سرمایه کشاورزی استان و تضمین پایداری محصولات باغی در شرایط اقلیمی متغیر ضروری است. آیا با این تلاش‌ها، می‌توانیم شاهد کاهش خسارت‌های ناشی از آفات و بیماری‌ها در باغات خراسان جنوبی باشیم؟